عوامل و انگیزه‌های جامعه‌شناختی ورود طلاب به حوزة علمیه

حوزة علمیه یکی از مهم‌ترین نهادهای دینی جامعة ایرانی است که برخی افراد با قصد و انگیزة طلبه‌‌شدن وارد آن می‌‌شوند. انتخاب طبلگی یکی از مهم‌ترین انتخاب‌‌های جوانان با نتایج و پیامدهای دامنه‌‌داری است که، به‌رغم وجود دیگر امکان‌‌ها و انتخاب‌‌ها، برخی این مسیر را برای زندگی خود در پیش می‌‌گیرند، اما چه عواملی زمینه‌‌ساز اجتماعی تصمیم جوانان برای طلبه‌‌شدن را رقم می‌‌زند و آنان با کدام انگیزه‌‌ها به دنیای طلبگی روی می‌‌آورند؟ این مطالعه با روش کیفی و با استفاده از نظریة زمینه‌‌ای به جست‌وجوی پاسخ‌ می‌‌پردازد. به همین منظور، با 54 نفر از طلاب شاغل به تحصیل در حوزة علمیة قم مصاحبة عمیق صورت گرفته است. یافته‌‌های پژوهش حاکی از آن‌اند که دو صورت از عوامل درونی و بیرونی در پیدایش انگیزه‌‌های افراد برای طلبه‌‌شدن مؤثرند؛ عوامل درونی به قرارگرفتن روحانیت در موضع گروه مرجع جوانان و بسترها و شبکه‌‌های معنوی‌‌ای اشاره دارد که آنان در آن زیست می‌‌کنند. عوامل بیرونی شامل زیست در شبکة روحانیت و همچنین افراد مذهبی تأثیرگذار است. در مجموع این عوامل چهار انگیزة مختلف را برای طلبه‌‌شدن در افراد پدید می‌‌آورند که شامل انگیزه‌‌های علمی، معنوی، اجتماعی، و ابزاری است تا در نهایت آنان تصمیم به طلبه‌‌شدن می‌‌گیرند. در نهایت، این یافته‌‌ها در قالب یک مدل نظری علّی/ فرایندی ارائه شده‌‌اند.